مو یکی از مهمترین فاکتورهای زیبایی است که داشتن آن آرزوی هر فردی است. ریزش موی ارثی میتواند عوارض جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت. قرص اسپیرونولاکتون یکی از داروهای موثر در درمان مشکلات مو و پوست است که توسط پزشکان متخصص پوست و مو تجویز می شود. در این مقاله با این قرص و عوارض آن آشنا می شوید.برای اطلاعات بیشتر با مجله راز زیبایی پوست همراه شوید.
قرص اسپیرونولاکتون برای چیست؟
قرص اسپیرونولاکتون دارویی است که برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله نارسایی احتقانی قلب، اِدِم (Edema) یا تورم ناشی از تخلیه نادرست مایعات از بدن، فشار خون بالا، کمبود پتاسیم یا هیپو کالمی، پری-اکلامپسیا، هایپر آلدوسترونیسم اولیه (وضعیتی که در آن بدن بیش از حد هورمون آلدوسترون تولید می‌کند) و بیماری‌های کلیوی ناشی از فشار خون بالا تجویز می‌شود. همچنین برخی از پزشکان پوست و مو آن را در درمان ریزش موهای ارثی و همچنین آکنه های هورمونی نیز تجویز می کنند.
تاثیر قرص اسپیرونولاکتون بر هورمونها
اسپیرونولاکتون یک دارو با اثرات چندگانه است و تاثیرات قابل توجهی بر هورمون‌های مختلف در بدن دارد. مهمترین تاثیرات آن عبارتند از:
1. اثر ضد آندروژنی (Anti-androgenic):
- مهار گیرنده‌های آندروژن: اسپیرونولاکتون به گیرنده‌های هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون و دی هیدروتستوسترون (DHT) متصل شده و از اتصال این هورمونها به گیرنده‌ها جلوگیری می‌کند. این کار باعث کاهش اثرات آندروژن‌ها در بدن می‌شود.
- کاهش تولید آندروژن (در دوزهای بالا): در دوزهای بالاتر، اسپیرونولاکتون میتواند آنزیم‌های دخیل در تولید آندروژن‌ها در غدد فوق کلیوی و بیضه‌ها را مهار کند و در نتیجه سطح این هورمونها را کاهش دهد، اگرچه این اثر معمولاً خفیف تا متوسط است.
پیامدهای اثر ضد آندروژنی:
- در زنان: میتواند به درمان شرایط ناشی از سطح بالای آندروژن مانند آکنه هورمونی، هیرسوتیسم (رشد موهای زائد) و ریزش موی الگوی مردانه کمک کند.
- در مردان: میتواند منجر به عوارض جانبی ناشی از کاهش سطح آندروژن مانند ژنیکوماستی (بزرگ شدن سینه)، کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ و تغییرات در ویژگی‌های جنسی ثانویه شود. به همین دلیل، مصرف طولانی مدت آن در مردان معمولاً توصیه نمی‌شود مگر در شرایط خاص و با احتیاط.
- در افراد ترنس‌جندر (زن به مرد): برای کاهش سطح تستوسترون و ایجاد صفات ثانویه زنانه استفاده می‌شود.
2. اثر ضد مینرالوکورتیکوئیدی (Anti-mineralocorticoid):
- مهار آلدوسترون: اسپیرونولاکتون یک آنتاگونیست قوی برای گیرنده‌های مینرالوکورتیکوئید است و اثرات آلدوسترون (هورمونی که توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود و در تنظیم فشار خون و تعادل الکترولیت‌ها نقش دارد) را در کلیه‌ها مسدود می‌کند.
- افزایش دفع سدیم و آب: با مهار آلدوسترون، اسپیرونولاکتون باعث افزایش دفع سدیم و آب از طریق ادرار می‌شود و در نتیجه به کاهش فشار خون و کاهش احتباس مایعات (ادم) کمک می‌کند.
- نگهدارنده پتاسیم: بر خلاف بسیاری از داروهای مدر دیگر، اسپیرونولاکتون از دفع پتاسیم جلوگیری می‌کند و میتواند سطح پتاسیم خون را افزایش دهد.
3. تاثیرات دیگر بر هورمونها:
- افزایش سطح استروژن (به طور خفیف): برخی مطالعات نشان داده‌اند که اسپیرونولاکتون میتواند به طور خفیف سطح استرادیول (نوعی استروژن) را افزایش دهد، احتمالاً از طریق افزایش تبدیل تستوسترون به استرادیول یا اثرات مستقیم بر گیرنده‌های استروژن. این اثر میتواند در بروز ژنیکوماستی در مردان نقش داشته باشد.
- افزایش سطح پروژسترون: مصرف اسپیرونولاکتون میتواند منجر به افزایش سطح پروژسترون در مردان و زنان شود.
- تاثیر بر سایر هورمون‌های استروئیدی: اسپیرونولاکتون ممکن است به طور ضعیف با گیرنده‌های پروژسترون و گلوکوکورتیکوئید نیز تعامل داشته باشد.
تاثیر اصلی اسپیرونولاکتون بر هورمونها، اثر ضد آندروژنی آن است که با مهار عملکرد هورمون‌های مردانه عمل می‌کند. همچنین دارای اثر ضد مینرالوکورتیکوئیدی است که بر تنظیم آب و الکترولیت‌ها تاثیر می‌گذارد. علاوه بر این، میتواند تاثیرات خفیفی بر سایر هورمونها مانند استروژن و پروژسترون نیز داشته باشد.
به دلیل این تاثیرات هورمونی، مصرف اسپیرونولاکتون باید تحت نظر پزشک و با در نظر گرفتن شرایط فردی و سایر داروهای مصرفی صورت گیرد. پزشک با انجام معاینات و آزمایش‌های لازم، دوز مناسب را تعیین کرده و عوارض جانبی احتمالی را مدیریت خواهد کرد.
نحوه مصرف قرص اسپیرونولاکتون
- اسپیرونولاکتون را مطابق دستورالعمل روی برچسب یا طبق دستور پزشک استفاده کنید. هرگز خودسرانه دوز دارو را کاهش یا افزایش ندهید.
- این دارو را به شخص دیگری توصیه نکنید، حتی اگر علائم مشابه شما را داشته باشد.
- شما میتوانید اسپیرونولاکتون را با غذا یا بدون غذا مصرف کنید.
- این دارو می تواند بر نتایج برخی آزمایش‌های پزشکی تأثیر بگذارد. اگر برای درمان یک بیماری دیگر به پزشک مراجعه کردید، به او اطلاع بدهید که از اسپیرونولاکتون مصرف می‌کنید.
- در صورت نیاز به جراحی، به جراح خود بگویید که در حال حاضر از این دارو استفاده می کنید. ممکن است لازم باشد برای مدت کوتاهی مصرف آن را قطع کنید.
- اگر این دارو برای درمان فشار خون بالا برای شما تجویز شده است، دوره مصرف آن را کامل کنید و هرگز خودسرانه آن را قطع نکنید.
- اسپیرونولاکتون را در دمای اتاق و دور از گرما، نور و رطوبت نگهداری کنید.
در چه شرایطی اسپیرونولاکتون در درمان ریزش مو موثر نیست؟
نکته بسیار مهم در استفاده از اسپیرونولاکتون و درمان ریزش مو این است که استفاده از آن برای درمان ریزش مو در مردان تاثیری ندارد. در زنان نیز، در صورتی که ریزش مو به دلایل زیر باشد، استفاده از اسپیرونولاکتون روش درمانی مناسبی نیست:
- ریزش مو به دلیل استفاده از داروهای خاص یا شیمی درمانی باشد.
- علت ریزش در افراد استرس و فشارهای روحی باشد.
- در صورتی که کمبود های تغذیه ای و عدم برخورداری از رژیم تغذیه ای مناسب، عامل ریزش مو باشد.
عوارض استفاده از اسپیرونولاکتون
در صورتی که از اسپیرونولاکتون برای درمان ریزش مو استفاده می کنید، لازم است بدانید که این دارو دارای عوارض جانبی است. عوارض استفاده از اسپیرونولاکتون عبارت است از:
- حالت تهوع و استفراغ.
- اسهال.
- احساس درد و گرفتگی در عضلات شکم.
- دردناک شدن سینه ها.
- قاعدگی نامنظم.
- خونریزی واژن حتی بعد از تمام شدن قاعدگی.
- اختلال نعوظ.
- خستگی مداوم.
- احساس سرگیجه.
- افزایش رشد موهای بدن.
- احساس بی حالی.
اسپیرونولاکتون برای چه کسانی مناسب نیست؟
در صورتی که به اسپیرونولاکتون آلرژی دارید یا به موارد زیر مبتلا هستید، نباید این قرص را مصرف کنید:
- بیماری آدیسون (اختلال غدد فوق کلیوی)
- سطوح بالای پتاسیم در خون (هایپرکالمی)
- نمی‌توانید ادرار کنید.
- اپلرنون مصرف می‌کنید.
هنگام مصرف اسپیرونولاکتون چه غذاهایی را نباید مصرف کنیم؟
هنگام مصرف اسپیرونولاکتون، توجه به رژیم غذایی برای جلوگیری از تداخلات احتمالی و عوارض جانبی مهم است. در اینجا به طور کلی غذاهایی که باید مصرف آن‌ها را محدود یا از آن‌ها اجتناب کنید، آورده شده است:
1. غذاها و نوشیدنی‌های سرشار از پتاسیم:
اسپیرونولاکتون یک داروی مدر (ادرارآور) نگهدارنده پتاسیم است، به این معنی که میتواند سطح پتاسیم خون شما را افزایش دهد. مصرف مقادیر زیاد غذاها و نوشیدنی‌های غنی از پتاسیم میتواند منجر به هایپرکالمی (سطح بالای پتاسیم) شود که خطرناک است و میتواند مشکلات قلبی ایجاد کند. نمونه‌هایی از غذاها و نوشیدنی‌های سرشار از پتاسیم عبارتند از:
- میوه‌ها: موز، آووکادو، طالبی، گرمک، کیوی، انبه، پرتقال و آب پرتقال، پاپایا، آلو و آب آلو، کشمش، زردآلوی خشک.
- سبزیجات: سیب زمینی (به خصوص با پوست)، سیب زمینی شیرین، اسفناج و سایر سبزیجات برگدار، گوجه فرنگی و آب گوجه فرنگی، کدو حلوایی و کدو تنبل، یام.
- حبوبات: عدس، لوبیا کلیوی، سویا.
- آجیل و دانه‌ها.
- لبنیات: شیر و ماست.
- ماهی: سالمون، صدف.
- سایر: آب هویج، آب نارگیل.
نکته مهم: لازم نیست این غذاها را به طور کامل حذف کنید، اما آن‌ها را در حد اعتدال مصرف کنید. پزشک شما میتواند در مورد مقدار مناسب پتاسیم در رژیم غذایی شما در حین مصرف اسپیرونولاکتون راهنمایی کند.
2. جایگزین‌های نمک حاوی پتاسیم:
بسیاری از جایگزین‌های نمک که اغلب با عنوان “کم سدیم” یا “نمک سبک” به بازار عرضه می‌شوند، کلرید سدیم را با کلرید پتاسیم جایگزین می‌کنند. استفاده از این محصولات میتواند به طور قابل توجهی مصرف پتاسیم شما را افزایش دهد و باید در حین مصرف اسپیرونولاکتون از آن‌ها اجتناب کنید، مگر اینکه پزشک شما به طور خاص توصیه کرده باشد.
3. غذاهای پر سدیم:
اسپیرونولاکتون با کمک به بدن شما برای خلاص شدن از شر آب و سدیم اضافی عمل می‌کند. مصرف مقادیر زیاد غذاهای شور میتواند باعث احتباس آب در بدن شما شود و به طور بالقوه اثربخشی اسپیرونولاکتون را در مدیریت شرایطی مانند فشار خون بالا یا احتباس مایعات کاهش دهد. مصرف موارد زیر را محدود کنید:
- غذاهای فرآوری شده.
- فست فود.
- تنقلات شور (چیپس، چوب شور و غیره).
- کنسروهای حاوی سدیم اضافه شده.
- نمک سفره (به مقدار کم استفاده کنید).
4. الکل:
الکل میتواند اثرات مختلفی بر بدن شما داشته باشد و ممکن است با اسپیرونولاکتون تداخل داشته باشد و به طور بالقوه عوارض جانبی مانند سرگیجه و فشار خون پایین را افزایش دهد. به طور کلی توصیه می‌شود در حین مصرف این دارو، مصرف الکل را محدود یا از آن اجتناب کنید. سازمان خدمات بهداشت ملی (NHS) توصیه می‌کند که به دستورالعمل‌های توصیه شده (بیش از 14 واحد در هفته و بیش از 2 واحد در روز) پایبند باشید، اما اگر در اثر مصرف اسپیرونولاکتون دچار سرگیجه یا خواب آلودگی می‌شوید، بهتر است به طور کلی از مصرف الکل خودداری کنید.
5. مصرف بیش از حد کافئین:
کافئین میتواند اثرات مدر داشته باشد و ممکن است بر فشار خون تأثیر بگذارد. در حالی که منع مصرف قطعی وجود ندارد، برخی از متخصصان مراقبت‌های بهداشتی مصرف متعادل کافئین را در حین مصرف اسپیرونولاکتون برای جلوگیری از عدم تعادل الکترولیت‌ها یا کم آبی توصیه می‌کنند.
هنگام شروع مصرف اسپیرونولاکتون، بسیار مهم است که در مورد رژیم غذایی و هر گونه مکملی که مصرف می‌کنید با پزشک یا یک متخصص تغذیه ثبت شده صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند بر اساس وضعیت سلامتی فردی شما و سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید، راهنمایی‌های شخصی ارائه دهند. آن‌ها همچنین ممکن است سطح پتاسیم و سدیم شما را از طریق آزمایش خون کنترل کنند.
قرص اسپیرونولاکتون در بارداری و شیردهی
در صورتی که باردار هستید یا به‌زودی قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع بدهید. داشتن نارسایی احتقانی قلب، سیروز یا فشار خون بالا در دوران بارداری ممکن است منجر به مشکلات پزشکی در مادر یا نوزاد شود. پزشک شما باید تصمیم بگیرد که در دوران بارداری اسپیرونولاکتون مصرف کنید یا خیر.
شیردهی نیز در هنگام استفاده از این دارو ممکن است بی‌خطر نباشد. در مورد تاثیر اسپیرونولاکتون بر شیردهی با پزشکتان مشورت کنید.
آخرین دیدگاه‌ها